Bir elektrik ulaştırma düzeneğinde veya motor devresinde bulunan akımını ölçmek için devrenin hattını kesmeden kullanılmasını sağlayan ölçü aletlerine ampermetre denmektedir.
Pens ampermetreler, akım ölçme işlemini daha kolay bir hale getirmek için ampermetre ile akım trafosunun aynı gövde içerisinde birleştirilmesi sayesinde ortaya çıkmış ölçüm cihazlarıdır. Pens ampermetreler, dijital ve analog olarak iki çeşitten meydana gelmektedir.
Pens ampermetrelerden bazıları, primeri tek sipir olan bir trafo prensibine göre çalışmaktadır. Transformatörün demir nüvesini oluşturan kısım hareketlidir ve açılır kapanır özellik taşımaktadır. Ölçme yapılacağı zaman cihazdaki basit kaldıraç düzeneği ile pensli ağız açılarak akım taşıyan iletken içeriye alınıp pens kapatılarak ölçüm yapılmaktadır.
Pens ampermetre içerisindeki iletkenden geçen alternatif akımın yarattığı manyetik alan, kapanan manyetik devre aracılığı ile cihazın içindeki kademeli sarılmış sekonder sargıyı keserek orada bir elektromotor kuvvet (EMK) endüklemektedir. Endüklenen gerilim (EMK) bir redresör vasıtasıyla doğrultulmakta ve döner çerçeveli bobine gönderilmektedir. Döner çerçeveli bobine bağlı bir ibre iletkenden geçen akımı amper cinsinde ölçerek ekranda göstermektedir.
Pens ampermetrelerin birçoğu alternatif akımı ölçmektedirler. Ancak doğru akım ölçebilen pens ampermetreler de yok değildir. Ayrıca, tüketilen güç tespitini yapan, bir fazlı ya da 3 fazlı şebekelerdeki tüketilen güç değerlerini ve hatta bu şebekelerde kullanılan enerji miktarlarını ölçebilen çok amaçlı pens ampermetreler de vardır.
Ampermetrenin gösterdiği değer bazen değişken olabilmektedir. Bu halde, ibre kilitleme sistemiyle sabitlenip, devreden geçen akım değeri okunması sağlanmalıdır. Pens ampermetrelerin kademeli olarak üretimleri yapılmalıdır. Büyük ve küçük akımların ölçülebilmesi mümkün kılınmıştır. (5-50-300 Amper, 6-15-50-250 Amper vs).
Bir ampermetre, akım ölçmek için sisteme seri olarak bağlanmışken, bir pens ampermetre devreye müdahale etmeden manyetik alan etkisi ölçümü yapmaktadır. Pens ampermetrelere iki ayrı giriş kablosu ile harici bağlantı yaparak istenildiği zaman ampermetreye oranla çok daha güvenli bir şekilde gerilim ölçümü de yapılabilmektedir. Ölçülen gerilim değeri, akıma ait taksimattan okunabildiği gibi ayrı taksimatlı olanlar da bulunmaktadır. Pens ampermetreler ile akım dışında direnç ölçümü, süreklilik testi gibi ölçümler de kolaylıkla yapılabilmektedir.
Pens ampermetreler yapı olarak açılır kapanır bir çene, çeneyi açıp kapama işlemini gerçekleştiren bir klips ve ibre, skala (dijitallerde lcd ekran) düzeneğinden oluşmaktadır. Bazı modellerinde ise farklı değerlerde ölçüm yapılabilmesi için kademe seçiciler yer almaktadır. Pens ampermetre fiyatları da modeline, kalitesine ve markasına göre değişkenlik gösterebilmektedir.
Pens Ampermetre Nasıl Kullanılır?
Ölçme yaparken ölçüm kademesi öncelikle yüksek bölmeye alınmalıdır. Aletin yan tarafında bulunan klipse basarak çenenin açılması sağlanabilmektedir. İçerisinden akım geçen iletken çenelerin içine alınarak klips bırakılabilmektedir ve çenelerin kapanması sağlanabilmektedir. Ölçüm yapılacak kablo pensin içerisine almaktadır. Pensin içerisine bir kablo alınmalıdır. İki kablo alınması durumunda, kablolardaki akımlar ters yönlü olduklarından cihaz değeri sıfır olarak gösterecektir. Tüm işlemlerin tamamlanması ile cihazın ekranından ölçüm yaptığınız hattın / kablonun akımını okuyabilirsiniz.
Pens Ampermetre Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Dijital ölçü aletleri çok hassas olduğundan seçimi yapılacak pens ampermetrenin güvenilirliği ve kalitesi çok büyük bir önem arz etmektedir. Uygulama yapılacak alana, ölçüm yapılacak akım ve gerilim seviyelerine göre bir pens ampermetre seçilmesi gerekmektedir. Kaçak akım her zaman göz önünde tutulmalıdır. Ölçüm bölüm ve alanlarına göre uygun çap ve şekil seçilmesi gerekmektedir. Alınacak pens ampermetre gerilim seviyelerine göre CAT koruma seviyesinin belirlenmesi açısından doğru şekilde seçilmelidir.