Encoder en temel anlamı ile bağlı olduğu motor milinin hareketine karşılık sayısal elektrik sinyali üreten bir cihaz olarak tanımlanabilir. Elektromekanik bir cihaz olan encoder, hassas kontrollü makinelerin tüm hareketlerini ve pozisyon bilgilerini kontrol etmenizi sağlar. Birçok tipte ve modelde karşınıza çıkan encoderler aracılığıyla işlemleri otomatik halde getirebilirsiniz. Encoder çalışma prensibi gereği bir şaftın açısal konumunu, hareketini, eksenini analog ya da dijital bir koda dönüştürmekle görevlidir.
Genel olarak encoder cihazları bağlanan bir milin mevcut konumlarını izlemek ve geri bildirimi sağlamak için kullanılan yardımcı ürünler olarak bilinir. Genellikle motorların olduğu alanda kullanılan encoderler aynı zamanda robot, servo motor, hareketli kamera, CNC tezgâhları ve otomasyon sistemleri gibi pek çok alanda kullanılır. Encoderler temelde iki farklı çalışma şekli ve özelliği ile kullanıma sunulur. Buna göre encoderler doğrusal şekilde çalışan (Lineer Encoder) ve dönel şekilde çalışan (Rotary Encoder) olarak iki grupta incelenebilir.
Bir çeşit sinyal üretici olarak bilinen encoder, bir milin dönme ya da ötelenme hareketine karşılık, sayısal bir elektrik sinyali üretmekle görevli mekanizmalara sahiptir. Kodlayıcılar aracılığıyla encoder; konum, sayım, hız veya yönü belirlemek için geri bildirim sinyali ulaştırır. Encoderler söz konusu sinyali oluşturabilmek için mekanik, manyetik, optik ve dirençli sistemlerin desteğine ihtiyaç duyar.
Encoder Çeşitleri
Encoder şaftı bağlantı şekillerine göre iki çeşitte karşınıza çıkar. Bunlar; delik milli tip ve milli tip olarak sıralanabilir. Sinyal algılama işleminde ise encoderler manyetik ve optik algılamalı olmak üzere iki çeşide sahiptir. Farklı kullanım amacı ve alanına hitap eden seçenekler sunan encoder, aynı zamanda pozisyon konum belirlemelerinde mutlak encoder ve artımsal encoder şeklinde ikiye ayrılır.
Mutlak encoderler yapısı gereği güç verildiği andan itibaren dönen mile göre dijital bit dizileri gibi hareket eder. Bu şekilde birbirine benzemeyen çıkış vererek konumun belirlenmesini sağlar. Encoderler bu noktada enerji kesilse bile en son konumunda kalıp tekrar enerji geldiği zaman kaldığı konumdan işlemini sürdürebilir. Artımsal encoder olarak karşınıza çıkan çeşit ise dönen mil adına sürekli kare sinyaller üreterek çalışma sağlar.
Encoder Kullanım Alanları
Genel olarak encoder geniş bir kullanım alanına hitap etmesiyle bilinir. Özellikle otomasyon sektörü için önem taşıyan bu cihazlar farklı alanlarda da karşınıza çıkabilir. Encoderlerin kullanım alanı şöyle sıralanabilir;
- Otomasyon sistemleri
- Endüstriyel kontrol işlemleri
- Deri ve tekstil işleme makineleri
- CNC tezgâhları
- Presleme makineleri, vinç
- Paketleme ve baskı makineleri
- Medikal makineler ve cihazlar
- Kapı kontrol makineleri ve cihazları
- Levha işleme makineleri ve cihazları
- Servo motorları ve sistemleri
- Çimento işleme makineleri
- Balanslar ve ölçekler
